"ΠΡΩΤΟΘΡΟΝΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ" - Άρθρο του Εψηφισμένου Επισκόπου Ευκαρπίας Ιεροθέου

Ο Θεοφιλέστατος Εψηφισμένος Επίσκοπος Ευκαρπίας κ. Ιερόθεος Ζαχαρής, Ηγούμενος της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Ιεράς Μονής Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αστόρια (Η.Π.Α.), είχε επιμεληθεί την οργάνωση της επίσκεψης του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Πάτρα, το Σάββατο 21 Οκτωβρίου 2000, ως πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών, επί ημερών του αειμνήστου Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου.

Αναδημοσιεύουμε – 17 χρόνια μετά – ένα άρθρο που έγραψε τότε επί τη πατριαρχική επισκέψει, και δημοσιεύουμε φωτογραφικό υλικό από την πρώτη εκείνη επίσκεψη Οικουμενικού Πατριάρχου στην Πάτρα, μετά από αιώνες. 

“ΠΡΩΤΟΘΡΟΝΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ” – Άρθρο του Αρχιμ. Ιεροθέου Ζαχαρή, Πρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών στην εφημερίδα “ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ” (21/10/2000) 

Στην Πατρίδα μας, έχουμε πάρα πολλές τοπικές Εκκλησίες, που ονομάζονται “Αποστολικές”, επειδή έχουν ιδρυθεί από κάποιον από τους Αποστόλους και ιδιαίτερα από τον Απόστολο των Εθνών Παύλο. 

Η Εκκλησία των Πατρών έχει το προνόμιο και την τιμή να είναι “Αποστολική” και να ανάγει την αρχή της στον Πρωτόκλητο των Αποστόλων. Ο Απόστολος Ανδρέας ήρθε στην Πόλη μας, κήρυξε τον Χριστιανισμό, χειροτόνησε το Στρατοκλή πρώτο επίσκοπο Πατρών, ιδρύοντας έτσι την τοπική Εκκλησία των Πατρών και έτυχε μαρτυρικού Σταυρικού θανάτου στερεώνοντας έτσι δια του αίματός του τα θεμέλια της Αποστολικής Εκκλησίας των Πατρών. 

Αλλά ο ίδιος ο Πρωτόκλητος Ανδρέας, πριν επισκεφθεί την Ελλάδα και εν τέλει την Πάτρα περιόδευσε και σε άλλες περιοχές κηρύττοντας το Ευαγγέλιο. Περιοχές της Μ. Ασίας, της Σκυθίας, των Βαλκανίων, όπως μας πληροφορεί πρώιμη εκκλησιαστική παράδοση. Από τους σημαντικότερους σταθμούς στην περιοδεία του Πρωτοκλήτου ήταν και το Βυζάντιο, μικρή πολιτεία στο Βόσπορο, που είχε ιδρυθεί από αρχαίους Έλληνες αποίκους από τα Μέγαρα. Στην πόλη τους Μεγαρέως Βύζαντα ο Απόστολος Ανδρέας δίδαξε και ίδρυσε την τοπική Εκκλησία του Βυζαντίου. Αργότερα ο Μέγας Κων/νος έκτισε στην ίδια θέση την Βασιλίδα των Πόλεων και πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, την Κωνσταντινούπολη. Η μικρή αποστολική Εκκλησία του Βυζαντίου προήχθη σε Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως και με την πάροδο των αιώνων έγινε Πατριαρχείο με τον τίτλο “Οικουμενικό” που αποτέλεσε και αποτελεί μέχρι σήμερα Εκκλησία πρωτόθρονη, ανάμεσα σε όλες τις Εκκλησίες της χριστιανικής οικουμένης.

Ποιος, όμως είναι ο ρόλος σήμερα της πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και πώς έχει προσαρμοσθεί η διακονία του Οικουμενικού Πατριαρχείου μπροστά στην 3η χιλιετία μ.Χ. 

Η υλική αδυναμία της Κωνσταντινουπόλεως, η πτωχεία, φαίνεται ότι της εξασφαλίζουν την ανιδιοτέλειά της, αλλά παραδόξως αυξάνουν το κύρος της σε παγκόσμια κλίμακα, είναι ο “οίκος των του Χριστού πενήτων”. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν έχει καμία αξίωση να είναι “παγκόσμιος επίσκοπος”. Δεν διαθέτει καμία εγκόσμια εξουσία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι κέντρο μεσιτείας για την διαφύλαξη της πίστεως και την ένωση των πάντων. Δεν έχει εξουσία, αλλά θυσιαστική προσφορά διακονίας όπως ο Χριστός “ουκ ήλθε διακονηθήναι αλλά διακονήσαι” (Μαρκ. 10.45). Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον είναι φύλαξ της Συνοδικότητος των ανά την οικουμένη Εκκλησιών, για να στερεώσει την ενότητά τους και να πραγματοποιηθεί η αποστολή της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο. Η διακονία του είναι διακονία πρωτοβουλίας, συντονισμού, προεδρίας, που διασφαλίζει την ενότητα και την παγκοσμιότητα της Ορθοδοξίας. Φέρνει τις αδελφές – Εκκλησίες σε σχέση μεταξύ τους, τις οδηγεί να συνεργάζονται, να συμμαρτυρούν, ενεργοποιεί την συνυπευθυνότητά τους. Έχει αναλάβει τον ρόλο της “Προσκαλούσης” Εκκλησίας. Αφού πρώτα συσκεφθεί με τις αδελφές Εκκλησίες και επιτύχει την σύμφωνη γνώμη τους, μπορεί να τις εκπροσωπεί. 

Όλα αυτά τα καταφέρνει με δύο προϋποθέσεις: 

1) την διαφύλαξη της αρχής της συνοδικότητας και 2) την αρχή της μη επεμβάσεως στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων Εκκλησιών. Φαίνεται λοιπόν πως το Οικουμενικόν Πατριαρχείον έχει βαθιά συνείδηση της οικουμενικότητας και χριστιανικής Αποστολής. 

Δεν λησμονεί βεβαίως ποτέ το Γένος από το οποίο προέρχεται. Το γένος το Ελληνικόν. Πιστεύει όμως ότι το Γένος αναδεικνύεται όταν υπηρετεί την πρόοδο, την καταλλαγή και τη συνεργασία των άλλων γενών. Τότε γίνεται αγαπητό και σεβαστό από όλους. Γιατί το καθήκον του, το χριστιανικό, είναι να υπηρετεί όλη την ανθρωπότητα την οποία ο Ιησούς Χριστός περιβάλλει διά της ίσης προς όλους αγάπης Του. 

Προς τις αρχές και κατευθύνσεις αυτές του Οικουμενικού Θρόνου είναι σταθερά προσηλωμένος και επιτυχής ενσαρκωτής ο Σεπτός προκαθήμενός του, ο Α.Θ.Π. ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ο Α’ που πηδαλιουχεί την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, της Κωνσταντινουπόλεως, από τον Οκτώβριο του 1991. 

Δραστήριος και τολμηρός, απλός και συνεσταλμένος και όταν πρέπει μεγαλοπρεπής. Διορατικός και οραματιστής, νέος και γέρων ταυτόχρονα. Αγαπά την τέχνη, την ποίηση, τη .φύση. Έχει το χάρισμα της φιλίας. Έχει σπουδαία θεολογική κατάρτιση και ομιλεί επτά γλώσσες. Εργάζεται καθημερινά σκληρά και εκείνο που δεσπόζει μέσα του είναι η έννοια της ευθύνης της Ορθοδοξίας μέσα στο σημερινό και στον αυριανό κόσμο. Θα μπορούσε κανείς επί μακρόν να σκιαγραφεί τα χαρίσματα και την προσωπικότητα του “ανθρώπου” Βαρθολομαίου. 

Αλλά ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι πρωτίστως ο Θεοτίμητος Πρωτοστάτης των Ποιμένων, που διακονεί και ποιμένει “μετ’ επιστήμης” τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, την Αγιωτάτη Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως. Αληθής διδάσκαλος της πίστεως και της ευσεβείας και καλός ποιμήν του εμπεπιστευμένου Θεολέκτου Λαού του Θεού εν Κωνσταντινουπόλει. 

Αλλά δεν είναι μόνο ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Είναι και Οικουμενικός Πατριάρχης. Ο ρόλος του, όπως ο ίδιος τον προσδιορίζει μέσα από κείμενά του και ομιλίες του, επικεντρώνεται στην επαγρύπνησή του για τον Παγκόσμιο χαρακτήρα της Ορθοδοξίας και την φανέρωση της ενότητάς της. 

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι ο Επίσκοπος, που αφιερώνει στον Κύριο και το θυσιαστήριό του. Στην Διακονία Του και τη διακονία της Ανθρωπότητας, έτσι ώστε να σταυρώνεται με την σταυρωμένη Εκκλησία και να ανασταίνεται μαζί με όλους μέσα στην Αναστημένη Εκκλησία. 

Ο πρωθιεράρχης Βαρθολομαίος οφείλει να είναι και είναι άξιος μιας αρχής, που δεν είναι εξουσία, αλλά ικανότητα, που προκαλεί αύξηση, που υποτάσσεται σε κάθε ζωή για να την κάνει να αυξάνει ολόκληρη. Ενεργεί πάντα “εν κοινωνία”, αφού αυτήν ακριβώς την κοινωνία πρέπει να προωθεί. Και αυτή η ακτινοβολία της κοινωνίας δεν έχει όρια. Γι’ αυτό ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι ένας “οικουμενικός επαγρυπνών”, που προσεύχεται και εργάζεται, χωρίς να αποθαρρύνεται, για την ενότητα των χριστιανών. Πέρα απ’ αυτά μαρτυρεί, πολεμά για την ειρήνη μεταξύ όλων των ανθρώπων, όλων των πολιτισμών, όλων των θρησκειών. Και αυτό “γιατί ανήκουμε σε μια και μόνη οικογένεια που έχει τον ίδιο ουράνιο πατέρα” όπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος. 

Υπό την φωτισμένη ηγεσία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, η Ορθοδοξία ανέλαβε μεγάλης σημασίας πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση κρισίμων προβλημάτων της εποχής μας. Με την συμμετοχή ηγετών και άλλων χριστιανικών Εκκλησιών ή θρησκειών, καθώς και ειδικών επιστημόνων, καθιερώθη η 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους ως ημέρα προστασίας του περιβάλλοντος. Οι διεθνώς πρωτοποριακές αυτές ενέργειες ανέδειξαν την Ορθοδοξία και τον Πατριάρχη της ως ηγετικές πνευματικές δυνάμεις στο σύγχρονο κόσμο. 

Δύο φορές προσκλήθηκε και ομίλησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με αποτέλεσμα οι εκπρόσωποι της “πολιτισμένης” Ευρώπης ευρωβουλευτές να αναγνωρίσουν στο πρόσωπό του τον ηγέτη μιας πνευματικής δυνάμεως, που είχαν παραθεωρήσει, της Ορθοδοξίας και του ρόλου που μπορεί να παίξει στην δύσκολη πορεία της Ενωμένης Ευρώπης. 

Ιδιαιτέρου βάρους και ευρύτερης σημασίας υπήρξε η πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, να προσκαλέσει στο Πατριαρχείο (Μάρτιος 1994) ανωτάτου επιπέδου εκπροσώπους χριστιανικών και άλλων μονοθεϊστικών θρησκειών, σε ευρεία ανταλλαγή σκέψεων πάνω σε θεολογικά θέματα και μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. 

Υπό την αιγίδα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου έχουν πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη σωρεία επιστημονικών συνεδρίων με τη συμμετοχή θεολόγων, επιστημόνων, νέων από όλο τον κόσμο. Γενικά το συνολικό θεολογικό και ποιμαντικό του έργο και οι πνευματικά θεμελιωμένες διεθνείς πρωτοβουλίες και προσκλήσεις του προς άλλους λαούς, για συνεννόηση και ειρήνη, είναι εξαιρετικά βαρυσήμαντα. 

Στο πλαίσιο της επισκέψεως στην Ελλάδα (18 – 25 Οκτωβρίου του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, έχει προγραμματιστεί και επίσκεψή του σήμερα στην Πόλη μας. 

Ανείπωτη η χαρά και μέγιστη η τιμή για την τοπική αποστολική Εκκλησία των Πατρών να υποδεχθεί τον Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο τον Α’. Χαρά γιατί υποδέχεται τον επίσκοπο της Κωνσταντινουπόλεως, “αδελφής Εκκλησίας” αφού και οι δύο Εκκλησίες ανάγουν την αρχή τους στον Αυτόν Απόστολο Ανδρέα. 

Τιμή γιατί η Εκκλησία των Πατρών, ανήκουσα στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, ως θυγατέρα Εκκλησία υποδέχεται τον Προκαθήμενο της Μητρός Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Και όλοι μας, αρχής γενομένης από τον επίσκοπο, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικόδημο, τις αρχές αυτής της πόλεως και τον ευσεβή λαό της, αναφωνούμε: