ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Η θεολογία είναι πάντοτε «θεολογία εν διαλόγω»

Φωτογραφίες: Νίκος Μαγγίνας / Οικουμενικό Πατριαρχείο

“Δι᾿ ημάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, ο διάλογος και ο αγών διά την προστασίαν των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι καθήκον, το οποίον απορρέει από τον πυρήνα της πίστεώς μας”, επισήμανε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στην ομιλία του, μετά τη Θεία Λειτουργία, κατά την οποία χοροστάτησε, στον πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό, σήμερα, Κυριακή, 14 Ιουλίου, καλωσορίζοντας πολυπληθή ομάδα φοιτητών από Θεολογικές Ακαδημίες και Ιερατικές Σχολές της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας, οι οποίοι συμμετείχαν στο δεκαπενθήμερο Πρόγραμμα Επιμορφώσεως που διοργάνωσε, στον Βόλο, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ι.Μ.Δημητριάδος και Αλμυρού. Η ομάδα των φοιτητών, που συνοδεύονταν από Καθηγητές τους από την Ουκρανία, τον Διευθυντή, στελέχη και συνεργάτες της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, ταξίδεψαν στην Πόλη, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιο, προκειμένου να λάβουν την πατρική ευχή και ευλογία του Παναγιωτάτου. 

“Χαιρόμεθα ιδιαιτέρως διά το γεγονός ότι το πλούσιον εις διδασκαλίαν, μαθήματα και λοιπάς δράσεις επιμορφωτικόν πρόγραμμα κατακλείεται με την επίσκεψιν εις την Πόλιν του Κωνσταντίνου και εις το Σεπτόν Κέντρον της Ορθοδοξίας. Εν τω προσώπω του Διευθυντού αυτής, Δρος κ. Παντελεήμονος Καλαϊτζίδου, συγχαίρομεν την Ακαδημίαν Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος διά την προσφοράν της εις την Θεολογίαν, την προώθησιν του διαλόγου και της συναντήσεως της Ορθοδοξίας με τον σύγχρονον κόσμον και διά τα πολλά αξιόλογα προγράμματά της”. 

Στην ομιλία του, ο Παναγιώτατος, αναφέρθηκε ιδιαιτέρως στον ρόλο και την αποστολή της θεολογίας και των θεολόγων στο σύγχρονο κόσμο.

“Η θεολογία είναι πάντοτε «θεολογία εν διαλόγω», προσπάθεια εκφράσεως των αληθειών της πίστεως εις την γλώσσαν μιάς συγκεκριμένης εποχής. Ο θεολόγος πρέπει να νιώθη τον παλμόν των συγχρόνων του, να θεολογή υπαρξιακώς, «αλιευτικώς», όπως έλεγεν ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, κατά το πρότυπον δηλαδή των Αποστόλων”, σημείωσε ο Πατριάρχης, και σε άλλο σημείο της ομιλίας του, τόνισε: “Είναι προφανές, ότι η θεολογική εργασία είναι ιδιαιτέρως απαιτητική. Οι θεολόγοι οφείλουν να είναι διαλογικοί και επικοινωνιακοί, να ενδιαφέρονται διά «τα των ανθρώπων πράγματα», να έχουν ευαισθησίαν διά τας περιπετείας της ανθρωπίνης ελευθερίας και να καταγράφουν, εκτός από τας προκλήσεις, επισταμένως και τας θετικάς προοπτικάς του πολιτισμού της εποχής. Όπως έχει προσφυώς λεχθή, «ο γνήσιος θεολόγος δεν είναι δυνατόν να περιφρονεί την παιδεία, την επιστήμη, την τέχνη, τη φιλοσοφία που αποτελεί τη γλώσσα του πνεύματος κάθε εποχής. Όποιος δεν αγαπά την παιδεία και την κουλτούρα, όποιος δεν έχει το μεράκι της σπουδής, δεν μπορεί να αγαπήσει πραγματικά τη θεολογική μελέτη και την κατά Χριστόν παιδεία». Πρότυπον διά τον ορθόδοξον θεολόγον είναι οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι δεν είναι μέγεθος του παρελθόντος, αλλά σταθερόν σημείον αναφοράς της εκκλησιαστικής ζωής και της θεολογίας”. 

“Εν τω πνεύματι τούτω, η Ορθόδοξος Θεολογία δίδει εν τω παρόντι την φιλόθεον και φιλάνθρωπον μαρτυρίαν αυτής έναντι των μεγάλων συγχρόνων προκλήσεων, τεχνολογικών, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, πολιτισμικών, ηθικών και θρησκευτικών, και των συναφών απειλών έναντι της ιερότητος και της ωραιότητος του ανθρωπίνου προσώπου. Προβάλλει έναντι του ατομοκεντρισμού την κοινότητα και την σχέσιν, απέναντι εις την μαζοποίησιν και την μετατροπήν του ανθρώπου εις μετρήσιμον μέγεθος και αντικατάστατον αντικείμενον, την ελευθερίαν και την μοναδικότητα και απόλυτον αξίαν του κάθε ανθρώπου. Υπογραμμίζει, απέναντι εις τον θρησκευτικόν φονταμενταλισμόν, την ειρηνοποιητικήν ισχύν και την ειρηνευτικήν αποστολήν της θρησκείας και την αναγκαιότητα του διαθρησκειακού διαλόγου, συμφώνως προς την αρχήν: «Ουδεμία ειρήνη των πολιτισμών χωρίς ειρήνην των θρησκειών. Ουδεμία ειρήνη των θρησκειών χωρίς διάλογον των θρησκειών». Δι᾿ ημάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, ο διάλογος και ο αγών διά την προστασίαν των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι καθήκον, το οποίον απορρέει από τον πυρήνα της πίστεώς μας. Με εντυπωσιακήν σαφήνειαν ο μακαριστός πνευματικός ημών πατήρ, Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων, διετύπωσε την σημασίαν του Όρου της Χαλκηδόνος διά την φιλάδελφον και πανανθρωπίνην αποστολήν ημών: «Ο Χαλκηδόνιος Όρος αποτελεί ένα αληθινόν «χάρτην ανθρωπίνων δικαιωμάτων», διότι ενώνει τον Θεόν με την ανθρωπότητα και εγκεντρίζει την ανθρωπότητα εις την θείαν ζωήν» (Χαλκηδόνια, σ. 211)” .

“Πέραν των σημαντικών δογματικών αποφάσεών της, η εν Χαλκηδόνι Δ´ Οικουμενική Σύνοδος εθέσπισε και 30 κανόνας, μεταξύ των οποίων ιδιαιτέραν σημασίαν διά την Εκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως έχουν οι 9ος και 17ος κανόνες περί του εκκλήτου, οι οποίοι καθορίζουν το προνομιακόν δικαίωμα του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως να δέχεται μόνος αυτός τελεσιδίκως και αμετακλήτως εν τη έδρα αυτού προσφυγάς επί αμφισβητήσεων προκυπτουσών παρά τοις άλλοις Πατριαρχείοις και ταις άλλαις Εκκλησίαις, και κυρίως ο περιλάλητος 28ος κανών, ο οποίος επεκύρωσε και εξειδίκευσεν έτι περαιτέρω τον 3ον κανόνα της εν Κωνσταντινουπόλει Β´ Οικουμενικής Συνόδου περί αποδόσεως εις τον της Νέας Ρώμης Θρόνον ίσων προνομίων με αυτά του Θρόνου της Πρεσβυτέρας Ρώμης, ως και περί της υπερορίου δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου διά την διαποίμανσιν όλων των περιοχών που ευρίσκονται εκτός των ορίων καθωρισμένης τινός εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας”, ανέφερε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και σε άλλο σημείο της ομιλίας του επεσήμανε: “Η διαχρονική αξία του δογματικού και κανονικού έργου της Συνόδου της Χαλκηδόνος αποδεικνύεται και σήμερον τρανώς εις τας διορθοδόξους και διεκκλησιαστικάς σχέσεις και εις την μαρτυρίαν της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της θεολογίας της εν τω συγχρόνω κόσμω. Η πρόσφατος χορήγησις καθεστώτος Αυτοκεφαλίας εις την Ουκρανίαν αναδεικνύει την επικαιρότητα των ανωτέρω συνοδικών αποφάσεων αναφορικώς προς την σημαντικήν ταύτην πρωτοβουλίαν του καθ᾿ ημάς Οικουμενικού Θρόνου και ως προς την αναγνώρισιν αυτής εκ μέρους των λοιπών Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, επί τη βάσει του σεβασμού αμετακινήτων θεσπισμάτων της εν λόγω Συνόδου”. 

Προηγουμένως, μίλησαν ο Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος, ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, Δρ. Παντελεήμων Καλαϊτζίδης, και ο π.Βλαδίμηρος Vakin, Πρύτανης της Ορθοδόξου Θεολογικής Ακαδημίας του Volyn της Ουκρανίας. 

“Μετά από την μεγάλη και τόσο σπουδαία απόφασή σας να παραχωρήσετε το Αυτοκέφαλο στον Ορθόδοξο Ουκρανικό λαό, όπως είχατε δικαίωμα, είχαμε τη σκέψη που υποβάλαμε στο Διοικητικό Συμβούλιο και στον Διευθυντή της Ακαδημίας να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για συνάντηση με τους αδελφούς μας, της νέας Εκκλησίας, Ουκρανούς Ορθοδόξους, πιστεύοντας ακλόνητα ότι θα μπορούσε αυτό να κάνει ακόμα πιο ουσιαστική την ενότητα της Κοινωνίας με το κοινό Ποτήριον. Έτσι εκπονήθηκε ένα πρόγραμμα που απευθύνθηκε σε θεολόγους Καθηγητές και φοιτητές των εκκλησιαστικών και θεολογικών Σχολών της Ουκρανίας”, ανέφερε ο Μητροπολίτης Δημητριάδος στην ομιλία του, και σε άλλο σημείο επισήμανε: “Από την πρώτη στιγμή είχαμε αποφασίσει να φθάσουμε μέχρι το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να έχουν τη δική Σας ευχή και ευλογία με τη λήξη του σεμιναρίου. Και ιδού, μετά από δεκαπέντε ημέρες θεολογικών μαθημάτων, ποιμαντικών εμπειριών, είμαστε ενώπιόν Σας και χαιρόμεθα ότι από Εσάς θα πάρουν την Πατριαρχική ευχή και ευλογία για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Παναγιώτατε, θεωρούμε αυτή την προσπάθεια μία διακονία για την ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ευχηθείτε να ευοδωθεί η προσπάθεια, ώστε να επαναλάβουμε παρόμοιες δράσεις για τη νέα Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, προκειμένου να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο τους δεσμούς”.